Een angstcultuur is een concept dat veel organisaties gebruiken om de emoties van mensen te manipuleren en bepaalde politieke, werkplek- of andere doelen te bereiken. Het belangrijkste instrument dat wordt gebruikt, is angst, wat al een intense en vaak irrationele emotie is die gemakkelijk kan worden gemanipuleerd voor eigen gewin.
Hoewel er op verschillende plaatsen en omgevingen een angstcultuur bestaat, wordt deze vaak aangetroffen op werkplekken. Autocratische leiders en leiders met een tirannieke managementstijl creëren vaak deze angstcultuur om hun werknemers ertoe aan te zetten beter te presteren en hogere winsten voor het bedrijf te behalen. Deze angstcultuur op de werkplek leidt echter niet alleen tot een onveilige werkomgeving, maar beperkt, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, ook de productiviteit.
Iedereen moet deze angstcultuur minstens één keer in zijn leven ervaren, als slachtoffer of als onderdrukker. Degenen die zo’n cultuur hebben meegemaakt, zijn zich terdege bewust van de fysieke en emotionele effecten ervan. In zo’n cultuur zijn medewerkers constant bang om ondermaats te presteren, ontslagen te worden of een ander negatief gevolg.
De oorzaken van een angstcultuur
Er zijn verschillende voorbeelden van een angstcultuur, maar afhankelijk van de werkplek, de managementstijl, de organisatiedoelen, etc. kunnen er verschillende oorzaken en motieven zijn voor het creëren van een angstcultuur op de werkplek. Meestal willen organisaties en leiders hun winst verbeteren door een hogere productiviteit en geloven ze dat regeren met angst de juiste keuze is.
Door de angst van hun werknemers te manipuleren, kunnen ze bepaalde kortetermijndoelen bereiken en strikte deadlines halen. Dit kan echter snel averechts werken. Op de lange termijn blijkt een op angst gebaseerde cultuur alleen maar averechts te werken, aangezien werknemers meer angst, stress en burn-out ervaren, wat hun productiviteit aantast. Dit kan ook leiden tot een hoger personeelsverloop en onethisch gedrag en snelkoppelingen aanmoedigen.
Afgezien daarvan kan een andere reden achter een angstcultuur de persoonlijkheidsstijl van de leider zijn. Als de baas of CEO te ongenaakbaar lijkt, kunnen werknemers het moeilijk vinden om dit probleem onder de aandacht van de CEO te brengen, waardoor de situatie erger wordt. Een angstcultuur kan het resultaat zijn van de projectie door de leider van hun eigen angsten op de werkplek. Misschien hebben ze eigen angsten of hebben ze geen zelfvertrouwen of zijn ze opgegroeid in een vergelijkbare op angst gebaseerde cultuur.
Een angstcultuur kan voortkomen uit verschillende soorten angst. Er kan angst zijn voor lijden, hetzij door loonsverlagingen, lange werktijden of zelfs volledig verlies van baan. Er kan een angst voor verlies zijn waarbij werknemers bang zijn om bepaalde voordelen op het werk, een degradatie of verwijdering uit een team te verliezen. Sommige werknemers kunnen ook faalangst of ontoereikendheid hebben, omdat ze bang zijn om belachelijk gemaakt, gekastijd of gepest te worden door hun managers.
Hoe herken je een angstcultuur?
Het kan moeilijk zijn om een angstcultuur te herkennen, tenzij je de tekenen kent. Je denkt misschien dat je in een zeer “snelle” of “concurrerende” omgeving werkt. In werkelijkheid kan het zijn dat je wordt onderworpen aan een angstcultuur, met als gevolg een onveilige werkomgeving en een verslechterende geestelijke gezondheid. Hier zijn een paar signalen waar je op moet letten.
1. Mensen praten niet over dingen
Een van de meest duidelijke tekenen van een angstcultuur is het praten tussen de medewerkers of het gebrek daaraan. Wanneer mensen onder angst opereren, zijn ze bang om openlijk te praten over wat hen dwarszit of waar die angst vandaan komt.
Iedereen is misschien al op de hoogte van het probleem, maar ze willen of kunnen er gewoon niet over praten uit angst voor de gevolgen. Als gevolg hiervan kun je ook getuige zijn van werknemers die gedempte gesprekken voeren en fluisteren in privé-ruimtes van het kantoor.
2. Mensen zijn bang om fouten te maken
In een op angst gebaseerde cultuur zijn mensen altijd zo bang om fouten te maken dat ze zich angstig en gestrest gaan voelen. Misschien omdat ze weten dat hun fout zal worden beantwoord met extreme gevolgen zoals bedreigingen, straffen of zelfs gewoon passief-agressief gedrag. Dit kan uiteindelijk elke creativiteit en initiatief bij werknemers verpletteren.
3. Micromanagement
Bazen die een angstcultuur creëren, zijn vaak ook micromanagers. Werknemers merken dat zulke bazen voortdurend in hun nek ademen, alles op zeuren hebben en altijd ontevreden zijn met de resultaten. Werken onder zo’n baas kan werknemers ontmoedigen, hun vertrouwen doen wankelen en elke autonomie over hun werk wegnemen.
4. Hyperfixatie op doelstellingen en targets
Een angstcultuur kweekt ook een hyperfixatie op het behalen van doelen en het behalen van doelen. Het hebben van doelen is zeker nuttig, omdat het werknemers gefocust houdt en hen in staat stelt hun voortgang te meten.
In zo’n omgeving leidt het echter tot een hyperfixatie waarbij werknemers tegen elke prijs racen om doelen te halen. Dit moedigt snelkoppelingen, onethische praktijken en ongepast gedrag aan. Als het gaat om beloningen en compensatie, worden alleen degenen die hun doelen bereiken beloond, ongeacht hoe die doelen zijn bereikt.
Wat kunnen de consequenties zijn van een angstcultuur?
Als je eenmaal de tekenen van een angstcultuur begint op te merken, zijn de gevolgen ervan ook vrij duidelijk. De constante angst, gebrek aan vertrouwen en gebrek aan waardering en erkenning kunnen werknemers demotiveren om zich extra in te spannen op het werk. Ze kunnen beginnen te presteren op het absolute minimumniveau.
Naarmate ze de motivatie om te werken verliezen en het vertrouwen in hun leiders en collega’s verliezen, beginnen hun algehele prestaties eronder te lijden. Ze zijn niet in staat om op hun optimale niveau te functioneren en dit belemmert hen ook om de beste beslissingen te nemen. Dit alles verergert de angstcultuur alleen maar en verandert het in een vicieuze cirkel waarin iedereen simpelweg te bang is om los te komen.
Naast de prestatie-implicaties, leidt een angstcultuur ook tot veel psychische problemen. De constante angst en ongerustheid kan een persoon over de rand duwen, wat vaak resulteert in een uitbarsting of paniekaanval op het werk. Dit kan zelfs een levenslange fobie worden.
Als je last hebt van dergelijke fobieën of angststoornissen, kun je kiezen voor online therapiesessies waarin je leert je angsten te overwinnen door middel van verschillende coping-mechanismen. Anders kun je ook een professional raadplegen die je kan helpen door middel van verschillende vormen van therapie of medicijnen voorschrijft.
Wat kun je doen tegen een angstcultuur?
Opstaan tegen een angstcultuur is zeker moeilijk, maar niet onmogelijk. Of je nu het slachtoffer of de aanstichter van de angst bent, de eerste stap is om te erkennen en te accepteren dat je binnen een angstcultuur werkt. Daarna zijn er verschillende stappen die je kunt nemen om een dergelijke cultuur te bestrijden.
Aangezien een angstcultuur meestal door de leider wordt gecreëerd, moet de verandering ook van dezelfde plaats komen. Als onderdeel van het management moet je een open communicatie tot stand brengen waarbij medewerkers niet alleen welkom zijn en worden aangemoedigd om hun gedachten te delen, maar ook hun mening wordt gewaardeerd. Stel je teams gerust dat ze geen angst meer hebben voor degradatie, straffen en ontslag.
Het is ook belangrijk om teamleden te erkennen en te belonen voor hun harde werk om hen verder te motiveren. Een beetje empathie en vertrouwen helpen ook een heel eind bij het opbouwen van een gezonde werkrelatie. Het belangrijkste is dat je degenen straft die een angstcultuur op de werkplek proberen te creëren.
Als medewerker kun je bijvoorbeeld alles documenteren, zodat je later iets hebt om te laten zien. Je kunt ook proberen te rapporteren aan bepaalde managers die volgens jou een positieve verandering teweeg kunnen brengen. Als je denkt dat de dingen niet zullen verbeteren en je mentale gezondheid zijn tol eist, is het het beste om de giftige omgeving te verlaten en de angstcultuur te vermelden in je exit-interview.
Samenvattend
Hoewel er talloze voorbeelden van angstcultuur zijn, is de kans het grootst dat je een angstcultuur tegenkomt op je werkplek. Angst is een sterke en irrationele emotie die iemand angstig en kwetsbaar maakt. De meeste werkgevers manipuleren deze angst snel voor hun eigen kortetermijnwinst.
Werken in een angstcultuur blijkt op den duur echter altijd contraproductief te zijn. Het kan zowel de fysieke prestaties van een werknemer als zijn mentale gezondheid beïnvloeden. Gelukkig zijn er verschillende mogelijkheden om deze negatieve effecten te overwinnen en stelling te nemen tegen een angstcultuur.
